W obrocie międzynarodowych przewozów drogowych, zastosowanie znajduje Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i protokół podpisania sporządzona w Genewie dnia 19 maja 1956 roku, zwana również konwencją CMR.
W ramach wykonywanego przewozu podstawowy termin przedawnienia roszczeń każdej ze stron wynosi rok, zaś przy złym zamiarze lub niedbalstwie trzy lata. Dodatkowo różnym jest termin od którego wskazane okresy należy liczyć – zależnie czy doszło do częściowego zaginięcia przesyłki, całkowitego zaginięcia lub z innych przyczyn. Możliwym jest jednak zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do przewoźnika.
Jak zawiesić bieg przedawnienia na gruncie konwencji CMR?
Celem zawieszenia biegu przedawnienia, skutkującego prawem do dalszego żądania roszczenia w stosunku do przewoźnika jest sporządzenie odpowiedniej reklamacji. W ramach konwencji CMR określono wyłącznie, że reklamacja winna zostać sporządzona na piśmie pod rygorem braku skutków prawnych, a także iż do czasu pisemnego odrzucenia przez przewoźnika reklamacji i zwrotu załączonych do tejże reklamacji dokumentów zawiesza się bieg przedawnienia. W praktyce takie przerwanie biegu przedawnienia może trwać w nieskończoność, gdyż konwencja CMR nie reguluje tutaj terminu granicznego.
Stąd też jako przewoźnik należy zawsze bezwzględnie odpowiadać pisemnie na reklamację (wraz z zwrotem załączonych do niej dokumentów) przedłożoną do nas w formie pisemnej. Przez formę pisemną rozumie się formę tradycyjnej “kartki papieru”, nie zaś formę mailową (zwaną także dokumentową) o czym winno się pamiętać.
Jakie dokumenty powinno się dołączyć do reklamacji na gruncie konwencji CMR aby była skuteczna?
Konwencja CMR nie wskazuje wprost odpowiedzi na powyższe pytanie, toteż koniecznym jest sięgnięcie w tym zakresie do poglądów judykatury. I tak chociażby Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 5 grudnia 2003 roku sygn. akt IV CK 264/02 oraz z dnia 25 listopada 2020 roku sygn. akt I AGa 100/19 wskazuje, że winny być to dokumenty precyzujące wysokość roszczenia wobec przewoźnika oraz wykazywać ogólną zasadność dochodzonego roszczenia (np. kwit wagowy przesądzający o zaginięciu podczas przewozu części ładunku wraz z wezwaniem do zapłaty wartości zaginionego ładunku). W kontekście powyższej sytuacji, może się również pojawić sytuacja w której do reklamacji nie załączymy jakichkolwiek dokumentów. W takim przypadku niektóre wyroki sądów innych krajów UE wskazują, że pomimo powyższego braku taka reklamacja pozostaje skuteczna.
Jak należy odpowiedzieć jako przewoźnik na otrzymaną reklamację?
Przede wszystkim należy odpowiedzieć na reklamację w formie pisemnej, a więc przesłać do kontrahenta pismo, a dla późniejszych celów dowodowych warto zrobić to w formie za potwierdzeniem odbioru. W przedmiotowym piśmie należy odrzucić roszczenie wobec nas jako przewoźnika wskazując na brak odpowiedzialności. Koniecznym będzie odwołanie do stanu faktycznego danej sprawy oraz posiłkowanie się stosownymi zapisami konwencji CMR. Powyższe okoliczności powinny przesądzać o braku naszej odpowiedzialności za zaistniałe zdarzenie będące podstawą otrzymania reklamacji wraz z określonym żądaniem (najczęściej pieniężnym). Należy również bezwzględnie do pisma dołączyć przesłane uprzednio do nas dokumenty od zleceniodawcy, aby spełnić wymóg konwencji CMR w zakresie zwrotu tychże dokumentów.
Jakie są skutki prawidłowo sporządzonej odpowiedzi na reklamację na gruncie konwencji CMR?
Pierwszym skutkiem prawidłowej odpowiedzi na otrzymaną reklamację jest wznowienie terminu biegu przedawnienia roszczeń z tytułu wykonanego przewozu. Przepisy konwencji CMR w tym zakresie nie określają terminu wznowienia biegu przedawnienia, toteż zastosowanie znajdują stosowne postanowienia przepisów krajowych. Co do zasady będzie to dzień odebrania przez drugą stronę naszego pisma.
Dla lepszego zobrazowania zawieszenia biegu przedawnienia i jego wznowienia:
- roszczenie rozpoczęło bieg w dniu 2 stycznia 2024 roku i w wariancie podstawowym od niego należy liczyć roczny termin przedawnienia, a więc 3 stycznia 2025 roku;
- w dniu 4 stycznia 2024 roku zleceniodawca przesłał do przewoźnika reklamację wraz z dokumentami, którą przewoźnik otrzymał dnia 17 stycznia 2024 roku – od dnia 17 stycznia 2024 roku termin przedawnienia został zawieszony;
- przewoźnik z różnych względów nie odpowiadał początkowo na reklamację zleceniodawcy, jednakże finalnie odpowiedział pisemnie na reklamację w dniu 14 maja 2024 roku zwracając dokumenty dostarczone przez zleceniodawcę wraz z reklamacją;
- odpowiedź przewoźnika dotarła do zleceniodawcy w dniu 27 maja 2024 roku – od dnia 27 maja 2024 roku termin przedawnienia biegnie dalej;
- termin przedawnienia roszczenia zleceniodawcy zamiast przedawnić się z dniem 3 stycznia 2025 roku, przedawni się 130 dni później tj. po dniu 14 maja 2025 roku.
Podsumowując, wskazać należy iż na gruncie konwencji CMR ważnym jest zarówno odpowiednie sporządzenie reklamacji w stosunku do przewoźnika, jak również sporządzenie odpowiedniej treści odpowiedzi na tak otrzymaną reklamację ze strony przewoźnika zachowując wymogi jakie stawia konwencja CMR. Celem prawidłowego sporządzenia obu powyższych dokumentów, warto skonsultować ich treść z radcą prawnym.