Kancelaria Radca Prawny Prawnik Adwokat dla firm Jastrzębie Zdrój

Jak uzyskać status rolnika indywidualnego?

W dzisiejszym wpisie postaram się przedstawić jakie kryteria należy spełnić, aby zostać rolnikiem indywidualnym. Definicja rolnika indywidualnego znajduje się w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego z dnia 11 kwietnia 2003 r., wobec czego głównie będziemy dziś bazować właśnie na tej ustawie a w szczególności art. 6 tej ustawy.

Czy to istotne, aby zostać rolnikiem indywidualnym?

Tak, z posiadaniem statusu rolnika indywidualnego łączy się szereg przywilejów. Najważniejsze z nich to co do zasady swobodne nabywanie nieruchomości rolnych. Obecnie bowiem nieruchomości rolne powyżej 1 ha podlegają ograniczeniom podmiotowym, nie każdy może taką nieruchomość nabyć. Rolnik indywidualny jednak tym ograniczeniom nie podlega.

Zatem jak zostać rolnikiem indywidualnym?

Odpowiadając na to pytanie należy zwrócić uwagę na art. 6 ustawy o kształtowaniu ustroju, który to wskazuje nam, że status rolnika indywidualnego przysługuje osobie, która spełnia łącznie następujące kryteria:

  1. kryterium podmiotowe – rolnikiem indywidualnym może być tylko osoba fizyczna;
  2. kryterium osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego – zgodnie z którym rolnik indywidualny powinien od co najmniej 5 lat osobiście prowadzić gospodarstwo rolne.
  3. kryterium kwalifikacji rolniczych;
  4. kryterium zamieszkania – zgodnie z którym rolnik indywidualny powinien co najmniej od 5 lat zamieszkiwać w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego;
  5. kryterium obszarowe – zgodnie z którym za rolnika indywidualnego uważa się osobę będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha;

Pierwsze kryterium jest jasne, rolnikiem indywidualnym może stać jedynie osoba fizyczna. Nie może to być np. spółka jawna.

Kryterium osobistego prowadzenia

Tutaj sprawa wymaga wyjaśnienia.

Rolnik indywidualny powinien bowiem od co najmniej 5 lat osobiście prowadzić gospodarstwo rolne. Ustawa precyzuje, że osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli:

  1. a) pracuje w tym gospodarstwie,
  2. b) podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie.

Co ważne gospodarstwo musi być nie mniejsze niż 1 ha.

Co istotne w wyr. WSA w Poznaniu z 24.4.2014 r. (II SA/Po 93/14) wskazano, że samo posiadanie lub własność gospodarstwa rolnego nie mogą być kwalifikowane jako jego prowadzenie, jeżeli nie wiąże się z nimi wykonywanie działalności rolniczej, co obejmuje również podejmowanie decyzji dotyczących prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie. Stwierdzenie to służy podkreśleniu aktywnego charakteru prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Kwalifikacje rolnicze

Rolnik indywidualny powinien legitymować się kwalifikacjami rolniczymi. Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego rozróżnia dwie kategorie kwalifikacji rolniczych, tj. kwalifikacje teoretyczne i kwalifikacje praktyczne

Osoba fizyczna ma kwalifikacje rolnicze, gdy posiada:

1) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, średnie branżowe lub wyższe;

2) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie;

3) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie lub średnie branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie;

4) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.

Wyjaśniam, że studia podyplomowe właściwe dla wykazania kwalifikacji rolniczych to studia w zakresie związanym z rolnictwem wówczas, gdy ich program obejmuje co najmniej jedno z następujących zagadnień: 1) ekonomika rolnictwa; 2) organizacja lub technologia produkcji rolniczej; 3) marketing artykułów rolnych; 4) rachunkowość rolnicza; 5) agrobiznes.

Jeśli dana osoba fizyczna nie dysponuje rolniczymi kwalifikacjami teoretycznymi, dla uzyskania statusu rolnika indywidualnego powinna wylegitymować się kwalifikacjami praktycznymi, które ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego określa jako staż pracy w rolnictwie.

Pojęcie stażu pracy w rolnictwie należy rozumieć jedną z następujących okoliczności:

1) podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników, tj. ubezpieczeniu realizowanemu przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na podstawie ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników;

2) prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym niż 1 ha, stanowiącym własność osoby fizycznej, przedmiot jej użytkowania wieczystego, przedmiot samoistnego posiadania lub dzierżawy

3) zatrudnienie w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę i wykonywanie pracy związanej z prowadzeniem działalności rolniczej –Konieczne jest, by wykonywana praca była „związana z prowadzeniem działalności rolniczej”, choć nie musi to być praca „bezpośrednio przy produkcji rolnej”;

4) wykonywanie pracy związanej z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze członka spółdzielni produkcji rolnej, tj. w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych lub w innych spółdzielniach zajmujących się produkcją rolną–

5) odbycie stażu, o którym mowa w art. 53 ust. 1 u.p.z., tzn. nieprzekraczającego 6 miesięcy stażu u pracodawcy, w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub u pełnoletniej osoby fizycznej, zamieszkującej i prowadzącej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub prowadzącej dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników – na staż taki bezrobotnego kieruje starosta.

6) pracę w indywidualnym gospodarstwie rolnym, potwierdzoną zaświadczeniem wydanym na podstawie przepisów ustawy z 20.07.1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy 317 – stosownie do tego ostatniego aktu prawnego do stażu pracy wlicza się pracownikowi także między innymi okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka oraz przypadające po 31.12.1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. W konsekwencji przepis ten pozwala na uznanie za staż pracy w rolnictwie w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego okresu, w którym dane osoby pracowały w gospodarstwie rolnym rodziców.

Należy podkreślić, że wyżej wymienione okoliczności umożliwiają spełnienie przesłanki rolniczych kwalifikacji praktycznych jedynie w wypadku ściśle określonego czasu ich trwania. Okres ten jest z kolei zróżnicowany. Jego długość wynosi 3 lub 5 lat i jest uzależniona od „jakości” wykształcenia pozarolniczego.

To znaczy, że osoba posiadająca wykształcenie wyższe (inne niż rolnicze) powinna kwalifikować się 3 letnim stażem. Natomiast osoba posiadająca wykształcenie podstawowym, gimnazjalnym, zasadniczym zawodowym lub zasadniczym branżowym innym niż rolnicze powinna legitymować się 5 letnim stażem.

Kryterium zamieszkania

Kolejny warunek zamieszkania rolnika przez 5 lat w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.

Kryterium to poddawane jest krytyce, bo ciężko uzasadnić jaki znaczenie dla będzie miał fakt, że rolnik mieszka w innej gminie niż jego gospodarstwo.

Warunek ten jednak należy spełnić.

Kryterium obszarowe – nie więcej niż 300 ha

Trzeba podkreślić, że za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha.

To naprawdę istotne bowiem przekroczenie tej normy uniemożliwia przyznanie statusu rolnika indywidualnego nawet, gdy dana osoba spełnia wszystkie pozostałe kryteria.

To wszystko !

Jak widzisz uzyskanie statusu rolnika indywidualnego nie jest łatwe, wiąże się z wieloma kryteriami, które należy spełnić. Może być jednak bardzo przydatne, jeżeli zamierzasz albo już prowadzić działalność rolniczą.